پنج حوزه طرحواره چیست؟

پنج حوزه طرحواره

جفری یانگ میگفت 18 تا طرحواره وجود دارد. اون مفاهیم را کنار هم گذاشت و این 18 طرحواره را، در 5 حوزه قرار داد:

_ بریدگی و طرد

_ خودگردانی و عملکرد مختل

_ محدودیت های مختل

_ دگر جهت مندی ( هدایت شدن توسط دیگران)

_ گوش به زنگی بیش از حد و بازداری

 

حالا سوال اینجاست که هر طرحواره در کدام حوزه قرار میگیرد و اون حوزه چه پیامی دارد؟

1. بریدگی و طرد:

افرادی که در حوزه بریدگی و طرد هستند، دلبستگی ایمن شان شکل نگرفته. و چون دلبستگی با والدین نداشتند، نمی توانند در آینده هم با پارتنر و همسرشون دلبستگی ایجاد کنند. به خاطر همین، طرحواره ی رها شدگی یا بی اعتمادی به وجود می آید.

این افراد از دلبستگی می ترسند و به شدت تحت تاثیر خانواده و کودکیشان (خاطرات گذشته) قرار می گیرند.

 

 

خانواده های این افراد عمدتا منزوی هستند و نیاز عشق، امنیت و محبت در این خانواده ها وجود نداشته.

حال باید در مورد هر حوزه که بررسی میکنیم، ببینیم کدام هسته اصلی شکل گیری طرحواره درگیر است که در پست قبلی درباره اش صحبت کردیم…..

در حوزه بریدگی و طرد، افراد در دلبستگی ایمن، ناکامی نیازها و همین طور همانندسازی با افراد مهم زندگی مشکل دارند.

 

2. خودگردانی و عملکرد مختل:

در حوزه قبلی والدین سرد بودن و نیازهای عاطفی رفع نمی شد. اما در این حوزه برعکس است و والدین از اون ور افتادند و حمایت بیش از اندازه روی فرد دارند.

خودمختاری یعنی آیا فرد حق انتخاب دارد و میتواند خودش کارهایش را انجام دهد و مستقل باشد…

 

 

خودمختاری باید در هر سن با توجه به بلوغ هایی که اتفاق افتاده و فیزیولوژی ای که در هرسن هست اتفاق بیافتد. پس مربوط به یک سن خاص نیست! و هرکس در هر سنی یک سری وظایف باید داشته باشد و بتواند حقش را بگیرد.

هسته اصلی که در این طرحواره مشکل دارد، شامل تجربه بیش از اندازه چیزهای خوب، آزادی بیش از اندازه دادن و محدودتی براشون گذاشته نشده است.

 

3. محدودیت مختل:

در این خانواده ها، حد و مرز مشخص و درونی وجود نداشته و بی مسئولیتی شکل گرفته است. سبک فرزند

پروری این خانواده ها سهل گیرانه بوده. بنابراین افراد حقوق دیگران را رعایت نمی کنند. این ها همون هایی هستند که وقتی در یک کار گروهی قرار میگیرند هیچ کاری انجام نمیدهند و بقیه باید کارشون را انجام بدهند.

 

 

این افراد میتوانند اختلال شخصیت آنتی سوشال و همچنین نارسیس را بگیرند. در حوزه قبلی خودمختاری فرد به مشکل برمیخورد ولی اینجا بی مسئولیتی در فرد پررنگ هست و در نتیجه دوتا طرحواره استحقاق بزرگ منشی ( یعنی فرد فکر میکند که محور عالم کائنات است و کائنات و خورشید دور او میچرخند) یا خویشتن داری شکل میگیرد.

این افراد هیجانات و خودانگیختگی و تفریحشان بیش از حد بوده و محدودیت های واقع بینانه براشون نمی گذاشتند و تجربه بیش از اندازه چیزهای خوب داشتند. در خلق و خو هیجانی، این افراد خانوادشون خونسرد بوده و می گذاشتند بچه هرکاری میخواهد انجام بدهد.

 

4. دگرجهت مندی (هدایت شدن توسط دیگری):

در این خانواده ها، پذیرش شرطی وجود داشته. بنابراین الان هم که فرد بزرگ شده شرطی شده و فکر میکند باید باج بدهد تا دوست داشته بشود و نیازهاش برطرف شود.

در هسته اصلی این افراد دلبستگی ایمن و ناکامی نیازها مشکل دارد.

5. گوش به زنگی بیش از حد و بازداری:

در اینجور خانواده ها، سرکوبی صورت گرفته یعنی گفتن تو مهم نیستی و هیجاناتت هم مهم نیست و حق نداری نظر و نیازی داشته باشی….

این افراد یک خانواده خشک داشتن و کمال گرایی و قوانین سرسخت والدین بیش از اندازه بوده و سبک زندگی اینجور افراد دیکتاتوری یا پدرسالانه است.

 

 

لذا این افراد هیجاناتشون به درستی ابراز نشده و تفریح و آرامش و عشق و روابط نزدیک نداشته اند. کلا این افراد هرچیز خوبی که میتونه وجود داشته باشد را ندارند!

هسته اصلی این افراد در آزادی بیان نیازها، محدودیت های واقع بینانه و خوشتن داری، ناکامی نیازها و همانندسازی مشکل داشتند.

 

درمان اصلی هریک از حوزه های طرحواره:

درمان اصلی بریدگی و طرد در دلبستگی ایمن است.

و در خودگردانی و عملکرد مختل درمان اصلی اش در خودمختاری است.

و درمان اصلی محدودیت های مختل این است که یکسری حد و مرزهای منطقی ایجاد شود.

در دگرجهت مندی درمان اصلی این است که روی عزت نفس کار بشود.

در گوش به زنگی بیش از حد درمان اصلی در این است که روی ابراز هیجانات و نیازهای سالم شان کار بشود.

تقسیم بندی 18 طرحواره، در 5 حوزه:

بریدگی و طرد:

1. رهاشدگی / بی ثباتی

2. بی اعتمادی / بدرفتاری

3. محدودیت هیجانی

4. نقص و شرم

5. انزوای اجتماعی

خودگردانی و عملکرد مختل:

1. وابستگی / بی کفایتی

2. آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری

3. خود تحول نیافته / گرفتار

4. شکست

محدودیت های مختل:

1. استحقاق / بزرگمنشی

2. خویشتن داری / خود انضباطی ناکافی

دگرجهت مندی:

1. اطاعت

2. ایثار

3. پذیرش جویی / جلب توجه

گوش به زنگی بیش از حد:

1. منفی گرایی / بدبینی

2. بازداری هیجانی

3. معیارهای سرسختانه / عیب جویی افراطی

4. تنبیه

 

در پست های بعدی درمورد هریک از طرحواره ها صحبت خواهیم کرد، با ما همراه باشید……..