آشنایی با نظریه یونگ درباره شخصیت

مقدمه

شخصیت یکی از مفاهیم پرکاربرد در روان‌شناسی است که به مجموعه‌ای از ویژگی‌ها اشاره دارد که هر فرد را از دیگران متمایز می‌کند. بسیاری از روان‌شناسان نظریه‌های مختلفی را برای توضیح و تحلیل شخصیت ارائه داده‌اند که از جمله آنها می‌توان به نظریه کارل یونگ اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم به معرفی نظریه یونگ درباره شخصیت و به بررسی تیپ‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های با آن نظریه فروید و نقد آن بپردازیم.

آشنایی با نظریه یونگ درباره شخصیت

نظریه یونگ درباره شخصیت بر این فرضیه استوار است که پدیده‌های اسرارآمیز می‌توانند بر زندگی همه افراد تأثیر بگذارند. یونگ معتقد بود که هر فردی نه‌تنها توسط تجربیات سرکوب شده، بلکه به‌وسیله تجربیات هیجانی خاصی که از نیاکان او به ارث رسیده است، برانگیخته می‌شود. این تجربیات ارثی، آنچه را که یونگ ناخودآگاه جمعی نامید، تشکیل می‌دهند. تعدادی از عناصر ناخودآگاه جمعی بسیار رشدیافته‌اند و کهن‌الگو نامیده می‌شوند.

هشت تیپ شخصیتی در نظریه یونگ

نظریه یونگ درباره شخصیت علاوه بر اینکه به مباحثی همچون علاوه بر سطوح روان و کهن‌الگوها پرداخته است، چند تیپ روان‌شناختی را نیز مشخص کرده است. در ادامه به توضیح هر یک از این تیپ‌ها می‌پردازیم:

• درون‌گرای متفکر. این افراد بسیار منطقی، تحلیلی، خلاق و مستقل هستند. آنها به دنبال دانش و درک عمیق از مسائل هستند و به تفکر نظام‌مند و ساختاریافته علاقه دارند.
• برون‌گرای متفکر. این افراد نیز مانند افراد درون‌گرای متفکر، منطقی، تحلیلی، خلاق و مستقل هستند. اما آنها به‌جای تفکر درونی، با دیگران در مورد ایده‌ها و نظریه‌های خود بحث می‌کنند.
• درون‌گرای حسی. این افراد بسیار واقع‌گرا، عملی، متعهد و مرتب هستند. آنها به جزئیات، حقایق و اطلاعات قابل‌اعتماد توجه دارند و به تجربه‌های شخصی اعتماد می‌کنند.
• برون‌گرای حسی. این افراد نیز مانند افراد درون‌گرای حسی، واقع‌گرا، عملی، متعهد و مرتب هستند. اما آنها به‌جای تمرکز بر جزئیات، به کلیت مسائل نگاه می‌کنند. آنها از تعامل اجتماعی لذت می‌برند.
• درون‌گرای احساسی. این افراد بسیار خلاق، رؤیاپرداز، متفکر و معنوی هستند. آنها به دنبال معنا و ارزش در زندگی هستند. آنها معمولاً خجالتی، ساکت و منزوی هستند و به‌تنهایی وقت گذراندن را ترجیح می‌دهند.
• برون‌گرای احساسی. این افراد نیز مانند افراد درون‌گرای احساسی، خلاق، رؤیاپرداز، متفکر و معنوی هستند. اما آنها به‌جای تفکر درونی، تفکر خود را به‌صورت بیرونی بیان می‌کنند.
• درون‌گرای شهودی. این افراد بسیار خلاق، نوآور، مبتکر و مستقل هستند. آنها به دنبال امکانات و افق‌های جدید هستند و به تفکر بلندمدت و استراتژیک علاقه دارند.
• برون‌گرای شهودی. این افراد نیز مانند افراد شهودی درون‌گرا، خلاق، نوآور، مبتکر و مستقل هستند. اما آنها به‌جای تفکر درونی، با دیگران در مورد ایده‌ها و طرح‌های خود بحث می‌کنند.

شباهت‌ها و تفاوت‌های نظریات فروید و یونگ درباره شخصیت

فروید و یونگ دو روان‌شناس برجسته در زمینه شخصیت هستند که نظریه‌های متفاوتی را ارائه داده‌اند. این دو نظریه هر چند دارای شباهت‌ها و تفاوت‌های زیادی هستند، اما هر دو بر اساس این فرضیه مشترک استوار هستند که شخصیت تحت‌تأثیر نیروهای ناخودآگاه شکل می‌گیرد. در ادامه به بررسی برخی از شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو نظریه می‌پردازیم:

شباهت‌ها:

• هر دو نظریه فروید و نظریه یونگ درباره شخصیت بر این باور هستند که شخصیت از سه سطح ناخودآگاه، پیش خودآگاه و هشیار تشکیل شده است.
• شخصیت از چندین بخش یا نهاد تشکیل شده است که با هم در تعارض و تعادل هستند.
• شخصیت تحت‌تأثیر تجربیات کودکی و روابط با والدین شکل می‌گیرد.
• شخصیت می‌تواند توسط روش‌های روان‌درمانی مورد بررسی و تغییر قرار گیرد.

تفاوت‌ها:

این دو نظریه در نگاه به انسان و امکانات او دارای تفاوت بنیادین هستند. در اینجا شما را با برخی از موارد تفاوت بین دو نظریه فروید و نظریه یونگ درباره شخصیت آشنا می‌کنیم:

• نظریه فروید بر این باور است که شخصیت از سه نهاد اید، ایگو و سوپرایگو تشکیل شده است. اما نظریه یونگ درباره شخصیت بر این باور است که شخصیت از دو نهاد من و ایگو تشکیل شده است.
• نظریه فروید بر این باور است که شخصیت تحت‌تأثیر نیروهای جنسی و تکاملی شکل می‌گیرد. اما نظریه یونگ درباره شخصیت بر این باور است که شخصیت تحت‌تأثیر نیروهای معنوی و انسانی شکل می‌گیرد.
• فروید بر این باور است که شخصیت تحت‌تأثیر تجربیات سرکوب شده و تعارضات ناخودآگاه شکل می‌گیرد. اما نظریه یونگ درباره شخصیت بر این باور است که شخصیت تحت‌تأثیر تجربیات ارثی و کهن‌الگوها شکل می‌گیرد.

نقد نظریه یونگ درباره شخصیت

نظریه یونگ درباره شخصیت از جمله نظریه‌های مهم در روان‌شناسی است که بسیاری از روان‌شناسان و روان‌درمانگران از آن استفاده می‌کنند. اما این نظریه نیز مانند هر نظریه دیگری دارای نقاط ضعف و انتقاداتی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• یکی از انتقادات اصلی به نظریه یونگ درباره شخصیت این است که این نظریه بر اساس تجربیات شخصی یونگ بنا شده است و فاقد شواهد علمی و آماری است.
• دیگر انتقاد به نظریه یونگ درباره شخصیت این است که این نظریه بیش از حد کلی و گنگ است و دارای ابهامات زیادی است.
• سومین انتقاد به نظریه یونگ درباره شخصیت این است که این نظریه بیش از حد ایده آلیستی و مثبت‌اندیش است و به مشکلات و نارسایی‌های انسان کمتر توجه می‌کند.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی و بررسی نظریه یونگ درباره شخصیت پرداختیم. این نظریه یکی از نظریه‌های مهم و تأثیرگذار در روان‌شناسی است که بسیاری از روان‌شناسان و روان‌درمانگران از آن استفاده می‌کنند. اما این نظریه نیز مانند هر نظریه دیگری دارای نقاط ضعفی است که می‌توانند موضوع مناسبی برای بحث و پژوهش‌های بیشتر باشند.