نوجوانی در اکثر ابعاد شخص، با کودکی و حتی بزرگسالی متفاوت است. در اینجا جدیدترین اطلاعات برای سازگاری و عبور از این دوره را که مشاوره روانشناسی نوجوان نام دارد به شما میگوییم.
معرفی مشاوره روانشناسی نوجوان
در اینجا ابتدا باید بدانیم نوجوانی شامل چه دوره های سنی، روانی میباشد و چه تغییراتی به وجود می آید.
نوجوانی دوره ی سنی 13 تا 18 سال را با دو سال کمتر یا بیشتر شامل میشود. این دو سال هم به خاطر تاثیر جامعه، فرهنگ و بیولوژیک متفاوت است.
نوجوان در این دوره با 2 چالش بزرگ روبه رو میشود:
- خروج از کودکی ولی عدم ورود به بزرگسالی
- مسئولیت ها و کارهای بزرگسالی اما عدم اجازه برای ورود به بزرگسالی
همانطور که دیدیم خود این شرایط دچار تعارض است.
بسیاری از روانشناسان رشد دوره ی نوجوانی و نوجوانان را به دلیل همین تعارض مندی، به شکل احساسات طوفانی و عدم تفکر منطقی توصیف کرده اند.
فرد 13 ساله دیگر نمیتواند مثل دو سال قبل به پارک های بازی رفته خود را در گل و خاک بیندازد؛ یا نمیتواند با بی مسئولیتی نسبت به حرف ها و اقداماتش، رفتار کند.
حالا از او انتظار میرود بزرگ شود اما نه آنقدر ها هم بزرگ!!
مثلا اگر تا سال های قبلی مسخره کردن دوستانش یک پاسخ گذرا از دیگران داشت حالا تنبیه و به او لقب های تند تری داده میشود.
نوجوان یاد میگیرد به دیگران کمک کند، اگر خطایی انجام داده جبران کند و تفکر انتزاعی و فلسفی داشته باشد.
توانایی های ذهنی نوجوان نیز این امکان را به وجود می آورد و نوجوان خود را قهرمان داستان خود میداند و دیگران را برای ورود به این مدینه ی فاضله دعوت میکند.
اما با همه اینها او هنوز بزرگسال نیست. نمیتواند خانه جدایی داشته باشد، برای دیر آمدن به منزل باید پاسخگو باشد، هر گروه دوستی را نمیتواند انتخاب کند یا هر جایی که خواست نمیشود برود، کار تمام وقت نمیتواند داشته باشد.
پس نوجوان با کلی باید و نباید ها روبه روست… و این خود تعارض، احساس گیجی و سردرگمی را به وجود می آورد.
هویت یابی در نوجوانی
البته که این دوره بد نیست و اتفاقا نظر اریکسون راجع به نوجوانی بسیار معتدل و برخوردار از نکات مثبت این دوره میباشد.
اریکسون نوجوانی را دوره ای برای آزمون و خطا و پیدا کردن خود حقیقی و واقعی به طور مستقل عنوان کرده.
همانطور که پرسش هایی از قبیل: به چه چیزی باور داری؟ ارزش زندگیت چیست؟ چه کاره میخواهی شوی و..
را از نوجوانان بسیار میپرسیم.
کسب هویت در دوره نوجوانی به دو صورت امکان پذیر است:
- دریافت مستقیم
- جست و جو و کشف
اگر خانواده، جامعه، فرهنگ و دوستان و … جوی حاکم کرده باشند که نوجوان تنها یک گزینه ی پذیرش از آنها را برای ادامه زندگی خود در تمام ابعاد داشته باشد، دریافت مستقیما از دیگران بوده و هویت مستقل کسب نشده.
همانطور که زیاد میشونیم مثلا این دختر چه قدر شبیه مادرش است یا فلان پسر کاملا به پدر یا عمویش رفته.
اینکه بزرگسالان روی دیگران تاثیر بگذارند، با اجبار و تحکیم برای پذیرش عقاید، ارزش و راه و روش زندگی متفاوت است.
کودکی که وارد نوجوانی میشود باید طرز فکر خانواده نیز از دوره ی کودکی او جدا شود.
باید و نباید ها بیشتر در حوزه ی اخلاقیات کلی جامعه باشد و نه مدلی که نوجوان شروع به کاوش در زندگی میکند.
زیرا انسان تمایل ذاتی به جست و جوی حقیقت خود و جهان دارد و اگر مدام این حس سرکوب شود فرد احساس ناچیزی و عدم تعلق به خود خواهد داشت.
باور های نوجوان در صورت عدم کسب هویت در دوره ی نوجوانی سست و آسیب پذیر میباشد.
در صورتی که نتواند واقعا دلیل هویت کنونی خود را پیدا کند یا بر حسب تعصب بر آنها میماند مثلا مردی با عقاید پنجاه سال پیش میشود یا با هر بادی که بوزد به همان سمت میرود.
پس با آگاهی از خطرات عدم کسب هویت، نوجوانان را در این راه یاری برسانیم.
قطعا حتی متخصصان حوزه سلامت نیز خودشان فرزندانشان را مشاوره نمیکنند بلکه نزد روانشناس یا مشاور دیگری میبرند.
پس در صورت بروز هرگونه چالش فکری و روانی برای نوجوان باید مشاوره روانشناسی نوجوان انجام شود.
مشاوره و روانشناسی
قبلا نیز به تفصیل توضیح داده شد مشاور و روانشناس برای کمک یا بهبود در حوزه ای از زندگی به کمک می آیند که ما به تنهایی نه از پسش بر می آییم و نه علم و دانش کافی داریم.
یکی از استادان بزرگوار حوزه روانشناسی میگفت: اتاق مشاوره شبیه به باز کردن زخمی میماند. شاید آنقدر چرکین باشد که واقعا نیاز به یک دکتر برای بستن زخم باشد وگرنه هر کسی میتواند زخم را بکند و جایش را فوت کند.
خلاصه که این زخم ها تا قبل از عمیق شدن و ایجاد اخلال در زندگی بهتر است معالجه شوند. مشاوره روانشناسی نوجوان به این درد میخورد که به ما برای عبور فرزند یا خویشاوندمان از این دوره کمک میکند و بدون شک باعث ثمر بخشی جوانی و میانسالی میشود.
فواید مشاوره روانشناسی نوجوان
با هر پدر و مادری که راجع به نوجوانی فرزندانشان حرف میزنیم مطمئنا نظرات نسبتا یکسانی از نوسان هیجانات و خلق و خو، کناره گیری از خانواده، تمایل بیشتر به دوستان و حتی گزارش دعواهای متعدد در این دوره را میدهند.
این شرایط به دلیل دوره ی گذار نوجوانی و تغییرات عمده در سطح فکری و جسمی نوجوان است که گاه بسیار ساده اما نیاز به توجه واقعی دارد.
نوجوانان در دوره ی سنی 13 تا 18 سال، میخواهند استقلال خود را حفظ کنند و این تصور را دارند که والدین جلوی آنها را میگیرند؛ باعث میشوند فضای کافی برای خودشان بودن، نداشته باشند.
از طرفی پدر و مادر این نوجوانان نیز احتمالا آموزش و مهارت کافی و لازم را برای نوجوانان نمیدانند یا سختشان است از رویه ی کودکی به نوجوانی به سرعت خود نوجوان تغییر رفتار بدهند.
به هر صورت مشاوره روانشناسی نوجوان با سالها تجربه و آموزش و مشاهده با درمان بسیاری از این قبیل مشکلات نوجوان میتواند به همه ی خانواده کمک کند.
دو مدل اصلی مشاوره روانشناسی نوجوان وجود دارد:
- مشاوره گروهی یا تعاملی
- مشاوره انفرادی
مشاوره تعاملی
در این نوع از مشاوره و روانشناسی نوجوانان کنار یکدیگر صحبت میکنند، بازی های جالب و هدفمند انجام میدهند.
در کنار این فعالیت های مختلف با گروه همسالان آموزش های لازم را نیز در قالب صحبت ها توسط مشاوران و درمانگران دریافت میکنند.
همانطور که ملاحظه میکنید حتما لازم نیست نوجوان دچار مشکل حاد یا جدی شده باشد تا او را نزد مشاوره روانشناسی نوجوان ببرید.
مشاوران نوجوانان میتوانند به آنها در گذر از سردرگمی خود و احساس دودلی و جهان بینی منعطف کمک کنند.
مسائلی که نوجوان به لحاظ سیستم عصبی و روانی و جو اطرافیان نمیتواند به حد عالی داشته باشد.
یک مورد از اینها عملیات سیناپسی مغزمان است. بخش هیجانی مغز نوجوان ارتباط سیناپسی و در نتیجه حساسیت بسیار بسیار فعال تر از همه ی دوره های سنی دارد.
اما قسمت منطقی مغز که بعدا در بزرگسالی رشد کامل میابد هنوز اندازه ی قسمت هیجانی رشد پیدا نکرده.
پس تکانشگری ها و هیجان طلبی دوره ی نوجوانی اینطور منطقی و قابل انتظار خواهد بود.
مشاوره انفرادی
مشاور و روانشناس متخصص به نوجوان و خانواده او برای حل مشکلات و تعارضات کمک میکند.
یکی از نکات مهم اعتماد به مشاور و روانشناس است و او نیز باید اصل رازداری را حفظ کند تا نوجوان بتواند احساسات خود را بروز دهد و راجع به افکار پر سر و صدایش صحبت کند.
نوجوان نزد مشاوری که میتواند به او در تحقق خودش کمک کند، ارتباطش با بیرون از خود و درون خود را به صلح برساند موثر برای تمام خانواده خواهد بود.
مشاور و روانشناس تنها مسائل کلی را به خانواده یا مراقب اولیه میگوید تا آنها بدانند چه طور با نوجوان خود رفتار کنند.
مشاوره روانشناسی نوجوان همین طور شامل خانواده یعنی پدر و مادر و در صورت لزوم خواهر و برادران نیز میشود.
چرا که رفتار نوجوان در بستر خانواده شکل پیدا میکند. ممکن است جو خانواده جوری باشد که اصلا پاسخگوی درمان نیست و با مشاوره والدین همه چیز تسریع پیدا کند.
نتیجه گیری: مشاوره روانشناسی نوجوان شامل طیف گسترده ای از مراجعان نوجوان و خانواده ها میباشد
. آنهایی که مشکلات وخیم در دوره نوجوانی مثل بزهکاری، اعتیاد به مصرف مواد یا دارو و مشروب دارند یا با خانواده خود به نزاع های شدید و زیاد میپردازند.
و یا گروهی از نوجوانان که صرفا سردرگم در این مسیر رسیدن به بزرگسالی و کسب هویت و شخصیت مستقل هستند.
نقش خانواده مثل همیشه در انسان قطعا لحاظ میشود و مشاوره روانشناسی نوجوان که معمولا با متخصصان دارای صلاحیت همراه هست، والدین را هم وارد جلسه ی اتاق درمان میکند.
منابع:
کتاب رشد. نویسنده: لورا برک
ممنون از مطلب خوبتون. میشه یه مرکز خوب معرفی کنید؟