طرحواره درمانی چیست؟
یکسری باور های عمیق اند که در ناخودآگاه ما نشسته اند و به هیجانات و افکار ما شکل می دهند. اسم دیگه طرحواره، تله شخصیت نیز است.
ما میلیون ها طرحواره ها داریم، اما فقط 18 تای آنها ناسازگارند و زندگی را مختل می کنند.
طرحواره چه ویژگی روانشناختی ای دارد؟
_ با ناخودآگاه کار دارد
_ بر روی احساسات، افکار و خاطرات تاثیر دارد
_ طرحواره ها در کودکی یا در نوجوانی شکل می گیرند
_ طرحواره در مسیر زندگی ادامه دارد
_ طرحواره ها در ارتباط با خود و دیگران به شدت تاثیر می گذارد.
هسته اصلی شکل گیری طرحواره ناسازگار چیست؟
1. پنج نیاز اساسی
2. تجارب دوره کودکی
3. خلق و خوی هیجانی
پنج نیاز اساسی
اگر این نیازها به درستی ارضا شد، طرحواره ای ایجاد نمی شود. اما اگر ارضا نشد یا زیادی ارضا شد، باید منتظر طرحواره ناسازگار باشیم.
1.دلبستگی ایمن: بالبی درباره دلبستگی گفت یا ایمن است یا ناایمن. اگر دلبستگی کسی ایمن باشد، می داند که جهان هستی مجموعه ای از ازدست دادن و به دست آوردن هاست.
اما اگر ناایمن باشد، در ارتباطش با خود و دیگران و همه چیز به مشکل می خورد.
چی میشه که دلبستگی ایمن میشه؟ اگر دو سال اول، والد همواره مراقب و در دسترس بود و نیازهای بچه را ارضا کرد، دلبستگی ایمن میشود. اما اگر ارضا نکرد، دلبستگی ناایمن میشود.
2.خودگردانی، کفایت و هویت: این معمولا از سنین بازی کودک هست.
آیا اسباب بازی ای هست که کودک باهاش بازی کند؟ آیا خود بچه بازی می کند یا بقیه براش بازی میکنند؟ بچه احساس کافی بودن میکند؟
هویت یک بچه اسباب بازی اش هست، پس به هیچ وجه اسباب بازی بچه را ازش نگیرید و به بچه دیگه ندهید….
3.آزادی در بیان نیازها و هیجانات سالم: چه قدر بچه آزاد بوده که هیجاناتش را بگوید؟ آیا از کلیشه های فرهنگی مانند مرد که گریه نمیکنه! یا دختر که بلند نمی خندد!، در زندگی کودک استفاده شده؟
والدین سالم می گذارند که بچه نیازهایش را آزادانه بیان کند.
4.خود انگیختگی و تفریح: کودک چیزی جز زمان حال را متوجه نمی شود. بنابراین کودک کاملا ذهن آگاه است و تفریح براش خیلی مهم است.
یادمون باشه که تفریح باید به کام کودک باشد. خیلی وقت ها والدین فکر می کنند کودک را به تفریح بردند درحالی که برای خودشان بیشتر تفریح است….
5.محدودیت های واقع بینانه و خویشتن داری: قرار نیست هرچی کودک میگوید، سریع انجام شود و نیازش سریع ارضا بشود.
اگر هرچی گفت سریع براش مهیا شود، آنوقت طرحواره ناسازگارانه دیگه ای ایجاد میشود. باید یکسری خط قرمزها و ارزش ها در خانواده وجود داشته باشد.
تجارب دوره کودکی
1.ناکامی نیازها: آیا نیازهای کودک برطرف شده است؟
2.آسیب دیدن و قربانی شدن: مثل تجاوز جنسی، و این فقط به معنا دخول نیست و ممکنه لمس بدنی هم باشد. خیلی از اختلالات جنسی ناشی از لمس به زور و اجبار است.
همچنین کتک زدن بچه، باعث آسیب دیدن او میشود.
3.تجربه بیش از اندازه چیزهای خوب: این کودکان هم از اونور میافتند و در بزرگسالی دیگر هیچ هدف و انگیزه ای نخواهند داشت.
4.همانندسازی با افراد مهم زندگی: کودک با جنس مخالفش در سن 3 تا 6 سالگی همانندسازی میکند.
پس باید ببینیم والد ویژگی روانی سالم دارد یا خیر، و باید ساختار شخصیتی پدر و مادر بررسی شود.
خلق و خو هیجانی
ناشی از دو عامل ژنیک و محیط است.
پایدار = بی ثبات
خوش بین = افسرده
خونسرد = مضطرب
حواس پرت = وسواس
پرخاشگر = منفعل
بازیگوش = تحریک پذیر
اجتماعی = خجالتی
امیدوارم از این مقاله لذت برده باشید. در مقاله های بعدی به پنج حوزه طرحواره و بررسی هر یک از طرحواره ها میپردازیم. با ما همراه باشید…….
[…] باید در مورد هر حوزه که بررسی میکنیم، ببینیم کدام هسته اصلی شکل گیری طرحواره درگیر است که در پست قبلی درباره اش صحبت […]