ـ سلام، اسم من آبی‌ه.
ـ ولی تو بنفشی!!
ـ خب… احتمالا اون بچه کور رنگی داشت.
نقد و بررسی فیلم اگر، به ما اهمیت به یادآوردن خوشحالی همراه نیشِ یک هیجان از ته دل را نشان میدهد. به دست آوردن این رضایت و شادی عمیق تنها با تجربه ای نزدیک به کودکی ممکن است.
فیلم انیمیشنِ اگر، اثری قابل تقدیر و زیبا از تلاش کودکان و دوستان خیالی برای رنگ زدن دنیای بزرگسالانه به تازگی بر پرده های سینما رفته که خالی از نکته های روانشناسی نیست.
فیلم ایف دوست خیالی imaginary friends
در ابتدای نقد و بررسی فیلم اگر، بهتر خواهد بود معرفی کوتاهی از آن خدمت شما بدهیم، تا اگر این فیلم را ندیده اید با وجود بازیگران و خط داستان عجیب و قابل توجهی که دارد، آن را در برنامه ی خود قرار دهید.
فیلم اگر یا IF، با بازی RYAN REYNOLDS ،CAILY FLEMING وJOHN KRASINSKI تا کنون در بادجه های فروش آمریکا چیزی بیشتر از 110 میلیون دلار فروش داشته.
خلاصه فیلم اگر
فیلم انیمیشن IF (اگر) یا imaginary friends ساخته آمریکا، 17 می 2024 وارد سینماها شد. ماجرای دختری آمریکایی ـ انگلیسی‌ست که معتقد است بزرگ شده و با این بزرگ شدن وارد زندگی جدی و با مسئولیت بزرگسالی‌ست. پدرش که بیماری قلبی دارد میتواند به او تکیه کند چون او بزرگ و جدی شده.
اما در ساختمانی خیال‌برانگیزی که مادربزرگش در آنجا سکونت میکند با دوستان خیالی بچه های دیگر آشنا میشود و خود را وسط ماموریتی شیرین و حیاتی برای نجات دوستان خیالی و IF ها می‌بیند.
دوستان خیالی زمانی توس بچه ها ساخته می‌شوند؛ سپس در حالی که به بزرگسالانی برجسته تبدیل می‌شوند دوستان خیالی خود را ترک میکنند. در این فیلم نشان میدهد آشنایی دوباره با دوستان خیالی و خوشحالی عمیق دوران کودکی حتی در بزرگسالی نیز چه‌قدر تاثیر گذار است.
جملاتی از فیلم اگر
در نقد و بررسی فیلم اگر که همچنین میتواند حروف آن به اختصار imaginary friends باشد، توجه شما را به جملات دوست داشتنی و پر محتوای این سینمایی دعوت میکنیم:
لویس: هیچ چیز واقعا فراموش نمیشه. تو میتونی همیشه به عقب برگردی و اون اونجاست.
بی: چه طور همچین چیزی ممکنه؟
ـ خاطرات. اونها برای همیشه توی قلبت زندگی میکنن.
گفتن چنین حرف های اطمینان‌بخش به کودکان و چه بسا بزرگسالان به آنها این بینش را میدهد که همیشه راهی برای به عقب برگشتن وجود دارد. آنها همیشه میتوانند در قلب خودشان دنبال خوشحالی حقیقی بگردند و آن را پیدا کنند.
جالب توجه است بسیاری از نظرات منتقدین تاثیر گذاری ایدئولوژی و فلسفه فیلم بر روی آدمهای بزرگ بوده. این نشان میدهد هدف فیلم در واقعیت نیز جاری شده و خوشحالی واقعی را پیدا کرده اند.
ـ من آبی هستم.
ـ ولی تو بنفشی!!
ـ خب… احتمالا اون بچه کور رنگی داشت.
این جمله سوای بامزگی، نشان میدهد دوستان خیالی با هر مدل و نقصی که کودک آنها را به وجود بیاورد خوشحال و راضی هستند. واقعیتی که در زندگی وقتی بزرگتر میشویم از بین میرود و همه ما تمایل به ایده آل گرایی پیدا میکنیم.
در واقع روانشناسان حضور دوستان خیالی را مسئله ای شخصی برای کودک برای درک جهان میدانند.
موش شعبده باز: سوال اینه چرا بچه ها ما رو فراموش میکنن؟
دکتر: راستش این اتفاقیه که برای همه میوفته باید فقط بهشون چیزایی که لازم دارن رو یاد بدیم.
در این قسمت نقطه هدف سازندگان فیلم اگر، نشان داده میشود. زمانی که آدمها راه خوشحالی را با بازی های کودکان یاد بگیرند ایف ها میتوانند به دنیای خودشان برگردند.
ـ من میتونم کمکتون کنم!!
ـ و چه طور ممکنه بتونی همچین کاری انجام بدی؟
ـ چون من یک بچه ام!
ستایش قدرت کودکی و توجه به محور آن همان اصلی بود که بسیار زیبا و شیرین به تصویر درآمده بود.
درست است که با بزرگ شدن همگی شما توانایی هایتان دو چندان شده اما نقد و بررسی فیلم اگر، میخواهد نکته فیلم را یادآوری کند که خوشحالی، بی پروایی و به دنبال رویا رفتن نیز ممکن است در این وادی فراموش شده باشد.
فیلم ایف راجع به ماموریتی بس مهم و حیاتی‌ست
نجات دوستان خیالی imaginary friends !
ماموریتی که بی عهده دار آن میشود. او و چند موجود دیگر که افراد در کودکی آنها را ساخته و فراموش کرده اند سعی میکنند به بقیه یادآوری کنند چه طور به شوق و ذوق خود برگردند.
آیا داشتن دوست خیالی عادی‌ست
طبق تحقیقات انجام شده، حدود 51 در صد کودکان از 5 تا دوازده سالگی دوست خیالی دارند.
دوستان خیالی که در نقد و بررسی فیلم اگر، شاهد رهایی و فراموش شدن آنها هستیم؛ میتوانند هر مدلی که کودک میخواهد باشند. در یک عروسک، به طور نامرئی یا شخصی که فقط کودک می‌بیند.
بسیاری از افراد دوستان خیالی خود را رها میکنند و میدانند که آنها در نهایت خیالی هستند.
همانطور که در فیلم IF دیدیم آنها به جای دیگری انتقال می‌یابند و منتظر صاحب جدید خود یا رستگاری ابدی می‌شوند. فلسفه ی ساده و جذابی که فیلم ایف داشت هم راه رسیدن به رستگاری بود.
تنها زمانی که کودکان که حالا تبدیل به بزرگسالان شده بودند، نیازی به دوست های خیالی‌شان نداشتند و گه گاهی رسیدن به خوشحالی را در زندگی به یاد آورده بودند؛ آن دوستان خیالی به سرزمین ابدی خود عروج میکردند.
فواید دوستان خیالی
پس میتوان نتیجه گرفت که دوستان خیالی فوایدی هم دارد که شاید دست کم گرفته شده.
در نقد و بررسی فیلم ایف باید گفت کارگردان و نویسنده به طور اغرار آمیز به این فواید اشاره کردند و شکی در آن نیست؛ اما روانشناسان هم برخی از فواید دوستان خیالی را تایید میکنند.
مشاوران معتقدند آنها برای کودکان میتوانند نتایج خوبی در آینده داشته باشند؛ از جمله:
- افزایش خلاقیت
- ارتباط موثر با دیگران
- شروع دوست یابی
- یاد گرفتن هنجار و رفتار ها
- دوری از خودمحوری
- مشارکت در کارها
- از بین رفتن تنهایی
دوستان خیالی ترسناک
همانطور که در فیلم اگر، هم شاهد آن بودیم، معمولا دوستان خیالی بسیار گرم و نرم، دوست داشتنی و حمایت‌گر هستند. هر چند روانپزشکان یا روانشناسان گزارش داده اند برخی کودکان دوستان خیالی ترسناک داشته اند.آنها یک سری معیار های عجیب دارد:
- عصبانی و پرخاشگری
- باعث بروز رفتار های زشت در کودک میشود
- کودک را به خطر می‌اندازد
متاسفانه هنوز دلیل وجود دوستان خیالی ترسناک معلوم نیست. در هر خانواده ای نه تنها آنهایی که تعارض دارند، دوستان خیالی خطرناک ممکن است وجود داشته باشند که اگر این از کنترل خارج شد لازم است به متخصص روانشناس کودک مراجعه کنید.
تفاوت اسکیزوفرنی و دوستان خیالی
زمانی که برای اولین بار فیلم اگر یا IF را می‌بینید ممکن است برایتان سوال شود که معیار وجود دوستان خیالی با علائم اختلال روانی اسکیزوفرنی در کودکان چیست.
چند معیار تفاوت اسکیزوفرنی و دوست خیالی وجود دارد:
- تشخیص اسکیزوفرنی از 13 تا 30 سالگی انجام میشود یعنی زمانی که دوستان خیالی کم کم از حضورشان کاسته میشود.
- اسکیزوفرنی همراه با تغییر فاحش رفتار و هیجان است در حالی که دوستان خیالی دارای مرز هستند و بیشتر برای بازی و وقت گذراندن می‌آیند و می‌روند.
- اسکیزوفرنی حضوری غیردوستانه و ناآشنا ست که خیلی اوقات کودک اصلا نمیداند چه کسی حضور دارد یا صدای چه چیز را می‌شنود اما دوستان خیالی با آگاهی و شناخت کودک به وجود می‌آیند.
به هر حال اگر والدین احساس خطر یا عدم سلامت کافی در فرزندان را شاهد بودند میتوانند با مراکز روان درمانی تماس حاصل فرمایند.
نقد و بررسی فیلم اگر / نجات دوستان خیالی
همانطور که تاکنون برای نقد فیلم IF، میتوان گفت؛ حضور دوستان خیالی امری عادی در کودکی می‌باشد، کودکان از اینکه دوستشان خیالی‌ست آگاهی دارند و به تدریج او را رها میکنند.
اما آنچه فیلم اگر، میخواست به ما نشان دهد برگشت به دوران کودکی برای یافتن همان حس خوشحالی و ذوق حقیقی بود.
فیلم IF این امید را میداد که با به یادآوردن کودکی، نزدیک شدن به آسودگی و چسبیدن به آنچه شما را خوشحال میکند؛ مانند کودکی، میتوانید دوباره خلاقیت و شور زندگی را دریابید.
دوست خیالی در منابع روانشناسی
هر یک از ما یا دوستان خیالی در ذهن داشته ایم و یا آنها را بیرون از ذهنمان تصور کرده ایم. حتی اگر به واضحی فیلم اگر هم نباشد، زمان هایی بوده که با شخصی در سرمان حرف زدیم تا ما را از تنهایی یا حتی ترس برهاند.
روانشناسان وجود دوستان خیالی را راهی برای سازگاری با جهان بیرونی میدانند.
در واقع دوستان خیالی شروع دوستی، اجتماعی شدن و بیرون آمدن از خودمحوری را میسر میکنند.
1.پیاژه و مراحل رشد
همانطور که پیاژه، روانشناس مطرح تاریخ، به رشدِ مرحله ای معتقد بوده است؛ دوستان خیالی نیز حدودا بین 4 تا 12 سالگی، به وجود می‌آیند و از بین می‌روند.
2. نظر فروید راجع به دوستان خیالی
فروید به طور مستقیم از دوستان خیالی صحبت نکرده؛ شاید به این دلیل که در آن زمان مورد بحث علمی نبوده یا دوستان خیالی هنوز به وجود نیامده بودند!
اما نظر فروید راجع به دوستان خیالی بسیار نزدیک به نظریه سائق ها و محرکِ زندگی، می‌باشد.
فروید استدلال میکند:
انسان در طول زندگی انرژی روانی بسیاری را در خود جمع میکند. این انرژی روانی جایی برای تخلیه شدن نیاز دارد که معمولا با پرخاشگری یا لذت انجام میشود.
هرچند بسیاری از منابع این لذت را همان رابطه جنسی میدانند اما لذت در کودکی میتواند پیدا کردن دوستان خیالی برای ابراز این بار و انرژی روانی باشد.
3.نظر یونگ راجع به فیلم IF
یونگ همراه با نظریه کهن الگو ها میتواند به ما در نقد و بررسی فیلم اگر، کمک کند.
کارل یونگ در حوزه ی رشد روانی افراد معتقد به کهن الگو ها بود.
کهن الگو های یونگ چند ویژگی دارد که توجه ما را به ایجاد دوستان خیالی در آنها جلب میکند:
- دسته ای از ادراکات و تفاهم که شبیه به وراثت، به جمعی از مردم مشترک ( مثل یک سرزمین) میرسد.
- کهن الگو ها ساختار پویای جمعی هستند و اندک اندک به وجود می‌آیند.
- آنچه یونگ معتقد بود این است که ناخودآگاه جمعی، خواب و رویاها در کهن الگو ها جاری‌ست.
پس اینکه یک زمانی و در یک جایی دوستان خیالی به وجود آمده و در ذهن آدمیان مانند وراثت ادامه پیدا کرده نظریه ی بعید و دور از ذهنی نیست.
این نشان میدهد چرا در فیلم اگر، افراد راجع به دوستان خیالی یکدیگر حرف میزدند و این کاری بسیار عادی بود؛ حتی به یکدیگر دوستان خیالی را معرفی میکنند.
از طرفی در طول داستان شاهد آن بودیم که پسر بچه ای که به نظر چینی می‌آمد زیاد از این دوستان خیالی آمریکایی نمی‌دانست و این به همان کهن الگو و وراثت جمعی ( آمریکا مثلا) برمی‌گردد.
خلاصه
تا کنون این حس در شما ایجاد شده که خوشحالی و هدف زندگی را گم کرده باشید؟ گویی تنها در روندی که هزاران نفر دیگر هم زندگی را می گذرانند گیر اما آن شیرینی که مانند زنبور به قلبتان هجوم می‌آورد حس نمیشود؟
در نقد و بررسی فیلم اگر، یک پاسخ بامزه اما روانشناسی برای به دست آوردن آن خوشحالی وجود دارد… بازگشت به کودکی. زمانی که دوستان خیالی حضور داشتند، ترسیدن برای آرزوها حضور کمرنگ تری داشت، کمی بیخیالی در زندگی دیده میشود و مقدار زیادی امید به چشم می‌خورد.
چه میشد اگر (WHAT IF..) این اتفاق باز هم می‌افتاد.
منابع:
بدون دیدگاه